Choroba Parkinsona dotyka głównie osoby w późniejszym okresie życia, spowalniając funkcje organizmu i wpływając na jego zdolność do kontrolowania ruchów. 

Neuraxpharm oferuje różne leki na chorobę Parkinsona. Lekarz, po określeniu indywidualnych potrzeb pacjenta, może przepisać produkt, który będzie najlepiej dostosowany do jego schorzenia.

Dowiedz się o objawach, rozpoznaniu i leczeniu.

Czym jest choroba Parkinsona?

Choroba Parkinsona (PD) to postępujące schorzenie neurodegeneracyjne. Oznacza to, że objawy tej choroby są stopniowe i powoli się nasilają. PD wpływa na stan komórek nerwowych (neuronów) w mózgu, które kontrolują funkcje motoryczne (ruchowe). Prowadzi to do zaburzenia wielu funkcji organizmu i umiejętności wykonywania ruchów.

Jakie są główne rodzaje choroby Parkinsona?

Choroba Parkinsona należy do grupy schorzeń zwanych parkinsonizmem. Jest to termin ogólny, który obejmuje również inne schorzenia o podobnych objawach (np. drżenie ciała, spowolnione ruchy, sztywność mięśni i problemy z chodzeniem).

Choroba Parkinsona jest najczęstszą neurodegeneracyjną przyczyną parkinsonizmu. Inne schorzenia związane z parkinsonizmem są czasami określane jako parkinsonizm atypowy lub „parkinsonizm plus”. Mają one zwykle gorsze rokowanie niż PD i nie odpowiadają na tradycyjne leczenie PD, które skupia się na zwiększaniu stężenia dopaminy.

Ile osób ma chorobę Parkinsona?

W badaniu Global Burden of Disease Study przeprowadzonym w 2016 r. oszacowano, że około 6,1 miliona osób na całym świecie cierpi na chorobę Parkinsona. Stanowiło to znaczący wzrost w porównaniu z 1990 r., kiedy było 2,5 mln pacjentów. Szacuje się, że w UE choroba ta dotyka 1,2 mln osób.

W tym samym raporcie oszacowano, że do 2040 r. liczba osób cierpiących na chorobę Parkinsona wzrośnie do około 13 milionów. Ten szacunkowy wzrost wynika z faktu, że:

  • Wiele osób pozostaje niezdiagnozowanych
  • Częstość występowania PD znacznie wzrasta z wiekiem, a ludzie żyją coraz dłużej

Objawy

Objawy choroby Parkinsona mogą się różnić u poszczególnych osób. Zazwyczaj zaczynają się one bardzo niepozornie, dlatego przez pewien czas mogą pozostawać niezauważone.

Jakie są objawy choroby Parkinsona?

Objawy można podzielić na objawy motoryczne (związane z ruchem) i objawy niemotoryczne, niezwiązane z ruchem. Istnieją trzy objawy główne i wiele innych objawów dodatkowych, które są mniej zauważalne, ale mogą wpływać na jakość życia.

Objawy są różne u poszczególnych osób i jest mało prawdopodobne, aby u osoby z PD wystąpiły wszystkie z nich.

Objawy motoryczne

Wszystkie trzy główne objawy związane z chorobą Parkinsona dotyczą całego ciała. Należą do nich:

  • Drżenie ciała (drżenie rąk, ramion, nóg lub głowy)
  • Sztywność mięśni
  • Powolne ruchy (zwane również bradykinezją)

Inne objawy fizyczne mogą obejmować:

  • Problemy z równowagą
  • Utratę węchu
  • Zaparcia, nietrzymanie moczu lub zaburzenia funkcji seksualnych
  • Problemy ze snem
  • Trudności z żuciem, połykaniem lub mówieniem

Objawy niemotoryczne

  • Depresja i stany lękowe
  • Zmęczenie
  • Problemy poznawcze, takie jak utrata pamięci i trudności z myśleniem lub rozumowaniem
  • Problemy behawioralne (związane z zachowaniem), takie jak działanie impulsywne i zmiany osobowości, np. gdy osoba towarzyska staje się wycofana.

Jakie są stadia choroby Parkinsona?

Początkowo objawy choroby są zazwyczaj bardzo łagodne i często pozostają niezauważone, co może prowadzić do opóźnień w jej rozpoznaniu. Zwykle zaczynają się po jednej stronie ciała, jednak ostatecznie dotykają obu stron.

Postęp choroby Parkinsona może mieć różny przebieg u poszczególnych osób, co utrudnia przewidzenie tempa jej rozwoju. Wiele osób twierdzi, że objawy choroby zmieniają się z dnia na dzień, czego skutkiem są dobre i złe dni.

We wczesnych stadiach choroby często występuje drżenie rąk lub palców. Z czasem dolegliwości te nasilają się, aż do pojawienia się trudności w wykonywaniu prostych, codziennych czynności, takich jak jedzenie. Drżenie może pojawić się również w innych częściach ciała.

Może również dojść do stopniowego spowolnienia ruchów. Osoby w późniejszych stadiach choroby Parkinsona często mają trudności z chodzeniem i poruszają się, wykonując krótkie, chwiejne kroki.

Innym głównym objawem jest sztywność mięśni, która może prowadzić do trudności w utrzymaniu prawidłowej mimiki twarzy; może również powodować bolesne skurcze mięśni.

Reakcja danej osoby na leki może również zmieniać się w czasie. Leki mogą początkowo przynieść wyraźną poprawę, ale ich skuteczność z czasem słabnie lub zmienia się, co wymaga odpowiedniego dostosowania terapii w miarę postępu choroby.

Jakie są wczesne objawy choroby Parkinsona?

Postęp PD jest różny u poszczególnych osób, ale często zdarza się, że na początku objawy są łagodne i we wczesnym stadium pozostają niezauważone. Objawy zwykle zaczynają się po jednej stronie ciała i ostatecznie dotykają obu stron. Często zdarza się, że PD zaczyna się drżeniem ciała, rąk lub palców.

Przyczyny, czynniki ryzyka i oczekiwana długość życia

Dokładnie nie wiadomo, jakie czynniki wywołują chorobę Parkinsona, ale jej objawy pojawiają się, gdy komórki nerwowe produkujące dopaminę w mózgu słabną i obumierają. Naukowcy uważają, że śmierć komórek nerwowych jest związana z połączeniem: starzenia się, czynników genetycznych i środowiskowych, takich jak narażenie na kontakt z pewnymi substancjami chemicznymi.

Znane czynniki ryzyka rozwoju PD obejmują ekspozycję na środki grzybobójcze (fungicydy) i pestycydy, takie jak maneb, rotenon i parakwat oraz urazowe uszkodzenie mózgu.

Co powoduje chorobę Parkinsona?

Substancje chemiczne w mózgu, zwane neuroprzekaźnikami, pomagają kontrolować ruchy ciała, przekazując informacje między komórkami nerwowymi a organizmem. Jednym z najistotniejszych neuroprzekaźników uczestniczących w tym procesie jest dopamina. U osób z PD około 70-80% komórek produkujących dopaminę ulega uszkodzeniu i ostatecznie obumiera.

Proces ten jest nazywany neurodegeneracją. Oznacza to, że osoby z PD mają niskie stężenie dopaminy w części mózgu kontrolującej funkcje ruchowe i równowagę. Objawy choroby Parkinsona uwidaczniają się, ponieważ komórki nerwowe nie są już w stanie przekazywać informacji kontrolujących ruchy ciała.

Czy choroba Parkinsona jest dziedziczna?

W niektórych przypadkach wadliwy gen może zostać przekazany przez rodziców dzieciom i spowodować, że odziedziczą one chorobę Parkinsona, jednak jest to niezwykle rzadkie; na ogół nie jest ona dziedziczna.

U kogo rozwija się choroba Parkinsona?

Choroba Parkinsona dotyka osoby wszystkich ras i z różnych środowisk. Ryzyko zachorowania wzrasta wraz z wiekiem, jednak szacuje się, że u około 4% osób chorobę Parkinsona rozpoznaje się przed 50 rokiem życia.

Mężczyźni są bardziej narażeni na PD niż kobiety. Niektóre badania sugerują, że chorobę rozpoznaje się aż dwa razy częściej u mężczyzn niż kobiet, a kobiety są średnio o 2,1 roku starsze od mężczyzn w momencie rozpoznania.

Jak długo można żyć z chorobą Parkinsona?

Choroba Parkinsona jest chorobą trwającą całe życie, która znacząco wpływa na codzienne funkcjonowanie i może zwiększyć podatność chorych na inne choroby i zakażenia. Jednak dzięki postępom w leczeniu, większość osób cierpiących na tę chorobę ma normalną lub zbliżoną do normalnej długość życia.

Rozpoznanie

Lekarze wykorzystują różne metody diagnostyczne, aby ustalić, czy dana osoba cierpi na chorobę Parkinsona. Mogą oni również stosować określone badania, aby wykluczyć inne schorzenia.

Jak rozpoznaje się chorobę Parkinsona?

Rozpoznanie choroby Parkinsona może być trudne z kilku powodów. We wczesnych stadiach choroby objawy są często łagodne, co utrudnia lekarzom uzyskanie pewności, że są one spowodowane chorobą Parkinsona. Objawy te mogą znacząco różnić się u poszczególnych osób, a inne choroby – takie jak drżenie samoistne i choroba Alzheimera – mają podobne objawy, co może prowadzić do błędów w rozpoznaniu.

Innym czynnikiem utrudniającym diagnostykę PD jest fakt, że nie istnieje jedno badanie potwierdzające tę chorobę. Specjaliści mogą stosować szereg badań, które pomagają im wykluczyć inne schorzenia, jednak rozpoznanie choroby opiera się przede wszystkim na połączonej ocenie:

  • Objawów występujących u pacjenta
  • Historii choroby pacjenta
  • Szczegółowego badania fizykalnego

Badania stosowane w diagnostyce choroby Parkinsona

Lekarze mogą użyć jednego lub większej liczby następujących badań, aby wykluczyć inne schorzenia:

  • Badanie SPECT (tomografia emisyjna pojedynczego fotonu): Może pomóc w ustaleniu, czy doszło do utraty komórek wytwarzających dopaminę w mózgu, co może wskazywać na PD.
  • Tomografia komputerowa (TK): Skany mózgu uzyskiwane z użyciem promieniowania rentgenowskiego mogą pomóc wykluczyć choroby naczyniowe i nowotwory.
  • Rezonans magnetyczny (MR): Do tworzenia obrazów mózgu wykorzystuje się ładunki magnetyczne. Mogą one pomóc w odróżnieniu choroby Parkinsona od schorzeń parkinsonopodobnych, takich jak postępujące porażenie nadjądrowe (PSP) i zanik wieloukładowy (MSA).
  • Badania krwi: Szereg badań krwi może pomóc w wykluczeniu takich schorzeń, jak nieprawidłowe stężenie hormonów tarczycy lub uszkodzenie wątroby.

Metody leczenia i leki

Nie istnieje jedna metoda leczenia choroby Parkinsona, ale dostępnych jest wiele leków i terapii, które mogą pomóc w kontrolowaniu jej objawów.

Jak leczy się chorobę Parkinsona?

Dostępne są różne leki, które pomagają w łagodzeniu objawów PD. Terapie wspomagające, takie jak fizjoterapia, ćwiczenia logopedyczne i terapia zajęciowa, mogą również w znacznym stopniu pomóc osobom z chorobą Parkinsona w kontynuowaniu samodzielnego życia.

Leki

Wiele leków pozwala początkowo osiągnąć wyraźną poprawę, ale ich skuteczność może z czasem słabnąć lub zmieniać się, dlatego w miarę postępu choroby konieczne może być odpowiednie dostosowanie terapii.

Objawy PD są związane z obniżeniem stężenia dopaminy w mózgu; jednakże przyjmowanie dopaminy w postaci leku nie jest możliwe, ponieważ nie przenika ona do mózgu czyli tam, gdzie jest potrzebna. Oznacza to, że większość leków skupia się na zwiększaniu poziomu dopaminy w inny sposób.

Leki te obejmują:

  • Środki dopaminergiczne: Ich celem jest zwiększenie stężenia dopaminy w mózgu lub naśladowanie działania dopaminy (tzw. agoniści dopaminy).
  • Inhibitory monoaminooksydazy B: Pomagają one zwiększyć stężenie dopaminy i są wskazane we wczesnych stadiach PD.
  • Inhibitory katecholo-O-metylotransferazy (COMT):Przyjmuje się je razem z lekiem dopaminergicznym, aby przedłużyć jego skuteczność; zazwyczaj przepisuje się je w późniejszych stadiach choroby Parkinsona.
Każdy lek ma szereg działań niepożądanych, które zawsze należy uwzględnić i omówić z lekarzem przed rozpoczęciem jego stosowania. Leki mogą występować w różnych postaciach, w tym w tabletkach, zastrzykach i żelach, co zapewnia pacjentom szeroki wybór zgodnie z ich indywidualnymi potrzebami.

Terapia

Wiele osób cierpiących na chorobę Parkinsona uważa, że terapie wspomagające są korzystne w przypadku niektórych objawów. We wczesnych stadiach choroby, terapie wspomagające mogą być pomocne, aby wesprzeć chorych w dalszym wykonywaniu codziennych czynności bez konieczności przyjmowania leków.

Zabiegi fizjoterapeutyczne zwiększają elastyczność, łagodzą sztywność mięśni i zmniejszają ból stawów; logopeda może pomóc w ćwiczeniach i wykorzystywaniu technologii wspomagającej, aby wesprzeć pacjentów w ponownym nauczeniu się prawidłowego mówienia oraz pomóc w jedzeniu i połykaniu; terapia zajęciowa pozwala określić zmiany, jakie można wprowadzić w domu, aby pomóc pacjentom dłużej zachować niezależność.

Uczenie się życia z chorobą Parkinsona może być niezwykle frustrujące. W rozwiązaniu tego problemu może pomóc wiele różnych form wsparcia, od warsztatów grupowych z udziałem innych osób w podobnej sytuacji po indywidualne konsultacje. Lekarze mogą udzielić więcej informacji na temat możliwości uzyskania pomocy w miejscu zamieszkania.

Terapie alternatywne

Wiele osób uważa, że terapie alternatywne są pomocne w połączeniu z innymi metodami leczenia, jako sposób na zmniejszenie stresu, depresji, zmęczenia i bólu. Na przykład:

  • Masaż wspomaga odprężenie i zmniejsza napięcie mięśni
  • Joga zwiększa elastyczność i poprawia równowagę
  • Medytacja zmniejsza stres i niepokój
  • Technika Alexandra koncentruje się na zachowaniu postawy i równowagi oraz może pomóc w zmniejszeniu napięcia mięśni i bólu

Inne rodzaje pomocy

Zabieg chirurgiczny wykonywany u osób z chorobą Parkinsona nazywany jest głęboką stymulacją mózgu. Polega on na wszczepieniu w ścianę klatki piersiowej generatora impulsów przypominającego rozrusznik serca. Stymulator ten jest połączony z mózgiem za pomocą cienkich przewodów, a do stymulacji części mózgu dotkniętej chorobą wykorzystuje się prąd elektryczny o niskim natężeniu.

Głęboka stymulacja mózgu nie jest powszechnie stosowana i jest ona zalecana tylko w określonych przypadkach – zwłaszcza wtedy, gdy dostępne leczenie farmakologiczne nie przynosi już efektów w kontrolowaniu objawów.

Dieta

Zmiany w diecie nie zmniejszą skutków choroby Parkinsona, ale mogą pomóc w zwalczaniu jej niektórych objawów. Należą do nich:

  • Zwiększenie spożycia błonnika i zapewnienie wystarczającej ilości płynów w celu złagodzenia zaparć.
  • Unikanie odwodnienia (które może być spowodowane lekami na PD) przez utrzymywanie odpowiedniego poziomu przyjmowanej wody i płynów.
  • Zapewnienie odpowiedniej ilości soli w diecie, aby uniknąć niskiego ciśnienia krwi i zawrotów głowy. Pomocne może być również częstsze spożywanie małych posiłków.
Niektóre badania wskazują, że dieta śródziemnomorska może być korzystna w zmniejszaniu ryzyka rozwoju choroby Parkinsona. Jest bogata w warzywa, owoce, rośliny strączkowe, orzechy, fasolę, zboża, ziarna, ryby i tłuszcze nienasycone, takie jak oliwa z oliwek, a ogranicza mięso i nabiał.

Ćwiczenia fizyczne

Ćwiczenia fizyczne mogą pomóc osobom z chorobą Parkinsona, ponieważ:

  • Zwiększają siłę mięśni
  • Poprawiają elastyczność i równowagę
  • Wspomagają zdrowie psychiczne i ograniczają depresję lub stany lękowe
Po rozpoznaniu choroby Parkinsona, takie aktywności jak chodzenie, pływanie, praca w ogrodzie i joga można kontynuować samodzielnie lub też lekarz może zalecić zabiegi z fizjoterapeutą.

Zapobieganie

Obecnie nie istnieje skuteczna metoda leczenia ani terapia, która mogłaby zapobiec rozwojowi choroby Parkinsona, prowadzone są natomiast szeroko zakrojone badania nad korzyściami ćwiczeń fizycznych już we wczesnym okresie życia; wykazano, że osoby, które regularnie ćwiczą, są mniej narażone na rozwój choroby Parkinsona.

Chociaż badania wskazują, że ćwiczenia fizyczne wiążą się z mniejszym ryzykiem zachorowania na chorobę Parkinsona, nie ma dowodów na to, że to właśnie one są przyczyną zmniejszonego ryzyka. Konieczne są dalsze badania, aby ustalić, czy istnieje bezpośredni związek.

Badania naukowe

Leczenie i zapobieganie chorobie Parkinsona to duży obszar badań naukowych, a lepsze zrozumienie tego schorzenia jest ważnym czynnikiem w opracowywaniu odpowiednich nowych leków.

Badania, takie jak to przeprowadzone w Finlandii w 2020 r., mają na celu poznanie sposobów zwiększenia stężenia dopaminy i ochrony komórek mózgowych wytwarzających dopaminę przed obumieraniem, podczas gdy inne badania skupiają się na przyczynach zaburzenia funkcji ruchowych w tym schorzeniu. Badania te pozwalają naukowcom wierzyć, że w przyszłości zostaną opracowane lepsze sposoby leczenia choroby Parkinsona.

Przypisy

  1.  GBD 2015 Neurological Disorders Collaborator Group. Global, regional, and national burden of neurological disorders during 1990–2015: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2015. Lancet Neurol. 2017;16(11):877-897. doi:10.1016/S1474-4422(17)30299-5
  2.  European Commission. Health research on Parkinson’s disease Accessed February 23, 2021. https://ec.europa.eu/research/health/pdf/factsheets/parkinsons.pdf
  3.  Aaseth J, Dusek P, Roos PM. Prevention of progression in Parkinson’s disease. Biometals. 2018;31(5):737-747. doi:10.1007/s10534-018-0131-5
  4.  Delic V, Beck KD, Pang KCH et al. Biological links between traumatic brain injury and Parkinson’s disease. Acta Neuropathol Commun. 2020;8(1):45. doi:10.1186/s40478-020-00924-7
  5.  Parkinson’s causes. The European Parkinson’s Disease Association (EPDA). Updated September 2018. Accessed February 2021 https://www.epda.eu.com/about-parkinsons/causes/
  6. The European Parkinson’s Disease Association (EPDA). Response to the European Commission’s Consultation on the Green Paper on a Common Strategic. Framework for future EU Research and Innovation Funding. Accessed February 2021. 
  7. Miller IN, Cronin-Golomb A. Gender differences in Parkinson’s disease: clinical characteristics and cognition. Mov Disord. 2010;25(16):2695-2703. doi:10.1002/mds.23388
  8.  Alcalay RN, Gu Y, Mejia-Santana H et al. The association between Mediterranean diet adherence and Parkinson’s disease. Mov Disord. 2012;27(6):771-4. doi:10.1002/mds.24918
  9.  Fan B, Jabeen R, Bo B et al. What and how can physical activity prevention function on Parkinson’s disease? Oxid Med Cell Longev. 2020;2020:4293071
  10.  Mahato AK, Kopra J, Renko J‐M et al. Glial cell line–derived neurotrophic factor receptor rearranged during transfection agonist supports dopamine neurons in vitro and enhances dopamine release in vivo. Mov Disord. 2020;35:245-255. doi:10.1002/mds.27943
  11.  Heo JY, Nam M-H, Yoon HH et al. Aberrant Tonic Inhibition of Dopaminergic Neuronal Activity Causes Motor Symptoms in Animal Models of Parkinson’s Disease. Curr Biol. 2020;30(2):276-291.e9. doi:10.1016/j.cub.2019.11.079
Może zainteresuje Cię...

Padaczka

Młodzieńcza padaczka miokloniczna (JME, ang. juvenile myoclonic epilepsy) jest zaliczana do grupy idiopatycznych padaczek uogólnionych czyli do padaczek spowodowanych wyłącznie predyspozycją genetyczną1.

Stwardnienie rozsiane

Rezonans magnetyczny (MR, ang. magnetic resonance) jest badaniem obrazowym ciała (w przypadku SM dotyczy mózgu i rdzenia kręgowego), w którym wykorzystuje się silne pole magnetyczne i fale o częstotliwości radiowej bez promieniowania jonizującego.

Stwardnienie rozsiane

Stwardnienie rozsiane (SM, sclerosis multiplex) jest chorobą, w której układ odpornościowy organizmu atakuje ośrodkowy układu nerwowy, uszkadzając mielinę, tj. białko tworzące osłonkę wokół włókien nerwowych. Uważa się, że u osób z predyspozycją genetyczną do wystąpienia stwardnienia rozsianego chorobę wywołują czynniki środowiskowe.

Witaj ponownie

Aby uzyskać dostęp do informacji, zaloguj się, używając swoich danych

Nie masz konta? Zarejestruj się