Ból jest nieprzyjemnym doznaniem czuciowym i emocjonalnym związanym z rzeczywistym lub potencjalnym uszkodzeniem tkanek albo z sytuacją przypominającą takie uszkodzenie. Celem bólu jest ostrzeżenie, że coś może być nie tak. Dla osób cierpiących z powodu przewlekłego bólu, stan ten może być wyniszczający i wpływać na wiele aspektów ich życia. Więcej informacji o tym stanie – m.in. o objawach i możliwościach leczenia – można znaleźć w dalszej części tego opracowania.
Neuraxpharm oferuje różne leki do walki z przewlekłym bólem. Kiedy lekarz określi już konkretne potrzeby pacjenta, może przepisać produkt, który będzie najlepiej dostosowany do tych potrzeb oraz stanu chorego.
Międzynarodowe Stowarzyszenie Badania Bólu (The International Association for the Study of Pain) definiuje ból przewlekły jako „taki, który utrzymuje się dłużej niż normalny czas gojenia się tkanek”. Definicja przewlekłego bólu określa go jako trwający lub nawracający w okresie dłuższym niż trzy miesiące. Może się to wiązać ze złożonymi czynnikami psychologicznymi i społecznymi.
Ból przewlekły jest stanem długotrwałym, a do jego przykładów należą: zapalenie stawów, fibromialgia, migrena i ból pleców. Wyróżniamy trzy szerokie kategorie bólu przewlekłego:
Ból idiopatyczny: Jest to ból, który nie ma oczywistej przyczyny.
Co najmniej 10% światowej populacji cierpi z powodu przewlekłego bólu, a szacunkowe dane dotyczące częstości jego występowania w niektórych krajach i regionach wynoszą około 20-25%. Co więcej, przewlekły ból pojawia się co roku na całym świecie u jednej na 10 osób. W Europie prawie 20% dorosłej populacji zgłasza występowanie umiarkowanego lub silnego bólu przewlekłego, co odpowiada 150 milionom osób.
Dokładne objawy różnią się u poszczególnych osób, ale ból przewlekły jest rozpoznawany jako taki, który utrzymuje się dłużej niż normalny czas gojenia się po urazie. Zazwyczaj ból uznaje się za przewlekły, gdy trwa lub nawraca w okresie ponad 3 do 6 miesięcy.
Ból, który utrzymuje się dłużej niż 12 tygodni, jest bólem przewlekłym. Ból może wiązać się z wcześniejszym urazem. Jego przyczyną może być także uszkodzenie układu nerwowego (np. przy rwie kulszowej). U osób starszych taki ból może być też skutkiem choroby zwyrodnieniowej (np. choroby zwyrodnieniowej stawów). Przewlekły ból może zaburzać zdolność do wykonywania codziennych czynności i może wpływać na sen i zdrowie psychiczne. Chorzy z takim bólem zauważają, że celu zminimalizowania nasilenia dolegliwości ograniczają swoje aktywności. W rezultacie mogą przybrać na wadze i stać się ospałymi. Wpływ na codzienne życie związany z długotrwałym bólem może obejmować:
Ból przewlekły jest stanem długotrwałym, z którym chorzy uczą się żyć dzięki różnym technikom leczenia stosowanym pod kontrolą lekarza. Ból może być stały lub okresowy, a jego nasilenie w niektóre dni może bardzo osłabiać pacjenta. Jednak to właśnie długotrwały charakter bólu przewlekłego sprawia, że trudno sobie z nim poradzić. Poza objawami fizykalnymi pacjenci często zgłaszają niepokój emocjonalny.
Niektóre określone stany – na przykład ból pleców – mogą rozpocząć się jako ostry ból po naciągnięciu lub nadwyrężeniu i utrzymywać się przez dłuższy czas. Plan leczenia w tym przypadku powinien uwzględniać podejście etapowe, które rozpoczyna się od samodzielnej terapii, a następnie przechodzi do fizjoterapii, farmakoterapii a nawet zabiegów chirurgicznych. Ścieżka postępowania dla każdego pacjenta z bólem przewlekłym będzie różna.
Definicja przewlekłego bólu określa go jako trwający lub nawracający w okresie dłuższym niż trzy miesiące. Charakter bólu bardzo się różni u poszczególnych osób. Ból przewlekły może wystąpić w każdej części ciała. Może być stały lub okresowy, pojawiać się i znikać bez wyraźnego powodu. Może być też ostry lub tępy. Jeśli ból utrzymuje się przez dłuższy okres, można go zaliczyć do kategorii bólu przewlekłego.
Ból przewlekły występuje często i ma wiele różnych przyczyn. Chociaż może wiązać się z innymi chorobami, urazami lub ranami, jego przyczyną mogą być także problemy dotyczące układu nerwowego, który wysyła wtedy sygnały bólowe do mózgu pomimo braku oczywistego uszkodzenia tkanek.
Do możliwych przyczyn bólu przewlekłego należą:
Ból przewlekły sam w sobie nie jest dziedziczny, ale istnieją dane wskazujące na fakt, że niektóre choroby prowadzące do wystąpienia przewlekłego bólu mogą mieć taki charakter.
Zespół brytyjskich naukowców przeprowadził badanie obejmujące 8 tys. par bliźniąt, analizując cztery stany/choroby, które mogą objawiać się przewlekłym bólem, czyli: zespół jelita drażliwego, ból mięśniowo-szkieletowy, ból w obrębie miednicy i zespół suchego oka. W badaniu wykazano, że jeśli jedno z bliźniąt jednojajowych cierpiało na jedną z tych dolegliwości, najprawdopodobniej u drugiego również ona występowała. Ponieważ u takich bliźniąt kod genetyczny jest praktycznie identyczny, wskazuje to na element dziedziczności tych stanów.
W badaniu z 2019 r. opublikowanym w British Journal of Anaesthesia naukowcy dokonali przeglądu prac badawczych, w których analizowano związek między niezliczonymi czynnikami ryzyka (w tym biologicznymi, psychicznymi i społeczno-ekonomicznymi) a rozwojem, utrzymywaniem się lub nasileniem przewlekłego bólu. Odkryli, że najważniejszym klinicznym czynnikiem ryzyka (lub „objawem ostrzegawczym”) pojawienia się przewlekłego bólu jest obecność znajdującego się w innym miejscu ciała źródła ostrego bólu. Innymi słowy, osoby, które doświadczają krótkotrwałego, silnego bólu (np. w wyniku urazu), są bardziej narażone na rozwój bólu przewlekłego niż osoby, które nie odczuwają bólu.
W badaniu wykazano również, że prawdopodobieństwo występowania przewlekłego bólu było większe u pacjentów z depresją lub chorobami układu krążenia, niż u osób bez tych stanów.
Chociaż wiek nie jest czynnikiem determinującym występowanie przewlekłego bólu, to wraz z wiekiem rośnie prawdopodobieństwo wystąpienia stanów, które mogą prowadzić do jego pojawienia się.
Ból przewlekły nie skraca oczekiwanej długości życia, a większość pacjentów może znaleźć sposoby radzenia sobie z nim i żyć pełnią życia. Mimo tego, że przewlekły ból nie jest przyczyną zgonów, może wywierać głęboki wpływ na jakość życia i zdrowie psychiczne. Osoby z silnym bólem przewlekłym są dwukrotnie bardziej narażone na występowanie myśli samobójczych.
Jeśli ktoś sądzi, że występuje u niego przewlekły ból, ważna jest konsultacja lekarska, dzięki której będzie można postawić rozpoznanie.
W związku z tym, że u każdej osoby pomiar bólu jest subiektywną i bardzo indywidualną sprawą, lekarz musi przeprowadzić systematyczną i kompleksową ocenę, aby określić charakter bólu (np. aby stwierdzić, czy jest on piekący, przeszywający czy pulsujący) i ustalić jego wpływ na życie danej osoby. Lekarz uwzględni również inne problemy medyczne i psychiczne. Jako część oceny konieczne może być przeprowadzenie badania przedmiotowego. Ważną kwestią jest omówienie i ocena wszystkich wypróbowywanych metod leczenia bólu. Pomaga to pacjentom lepiej zrozumieć istotę bólu oraz potencjalne korzyści z leczenia.
Szczegółowa ocena bólu pozwoli lekarzowi ustalić, czy odczuwany ból odpowiada dobrze znanemu zespołowi bólowemu, czy też istnieje choroba organiczna, której obecność pomaga wyjaśnić pochodzenie bólu. Może to pomóc w zrozumieniu, co jest przyczyną utrzymywania się bólu i ustaleniu rodzaju przyczyny (fizycznej lub psychicznej). Ocena uwypukli również negatywny wpływ bólu na funkcjonowanie fizyczne i społeczne chorego, a także umożliwi zbadanie wszystkich potencjalnie wymagających leczenia problemów towarzyszących.
Chociaż nie ma konkretnego testu diagnostycznego dla bólu przewlekłego, istnieją narzędzia, z których lekarze mogą skorzystać w celu określenia nasilenia bólu i wpływu, jaki wywiera on na codzienne życie. Do określenia charakteru i nasilenia bólu można w trakcie zbieraniu wywiadu wykorzystać skalę oceny bólu. Ocenę na takich skalach można również powtarzać w miarę upływu czasu w celu ustalenia, które metody leczenia są skuteczne. Zwykle stosuje się trzy rodzaje skal: ocenę bólu na skali numerycznej, słownej lub wzrokowej.
Oprócz skal oceny bólu, istnieją inne metody, które fachowi pracownicy ochrony zdrowia mogą wykorzystywać w diagnostyce bólu przewlekłego. Zależą one od rodzaju odczuwanego bólu, ale na przykład w przypadku neuropatii obwodowej można zastosować metodę badania czynności nerwów zwaną elektromiografią (EMG). EMG polega na wprowadzeniu elektrody do mięśnia w celu rejestracji aktywności elektrycznej i wykrycia ewentualnego uszkodzenia nerwu. W tym samym czasie lekarz może wykonać badanie przewodnictwa nerwowego, przeprowadzane w celu pomiaru odpowiedzi nerwów na zastosowanie prądu elektrycznego. Odbywa się to poprzez przyłożenie do skóry płaskiej elektrody, która emituje prąd o niskim natężeniu.
Plany leczenia są dostosowywane do indywidualnych potrzeb i zazwyczaj składają się z kombinacji leków, ćwiczeń fizycznych i fizykoterapii. Żadna pojedyncza metoda nie gwarantuje całkowitego ustąpienia bólu, ale w przypadku większości pacjentów można znaleźć takie skojarzenie różnych sposobów leczenia, które pomoże im w radzeniu sobie z tym stanem. Pacjentom zazwyczaj zaleca się, aby w miarę możliwości kontynuowali pracę, nawet jeśli czasami konieczne jest zmniejszenie obciążenia z nią związanego. Praca może odwracać uwagę od bólu. Prowadzenie – w miarę możliwości – normalnego trybu życia może pomóc w zmniejszeniu ryzyka wystąpienia obniżenia nastroju i pojawienia się depresji. Każdy plan leczenia będzie uwzględniać preferencje pacjenta oraz pakiet opieki, który odnosi się do przejawów bólu oraz innych problemów towarzyszących (np. obniżenia nastroju, lęku lub zaburzeniem snu).
Środki przeciwbólowe dostępne bez recepty, takie jak niesteroidowe leki przeciwzapalne, analgetyki i podstawowe leki opioidowe mogą pomóc w złagodzeniu bólu, ale nie są rozwiązaniem długoterminowym. Stan ten jest indywidualny dla każdego pacjenta, dlatego każdy plan leczenia będzie dostosowany do danej osoby i powinien być nadzorowany przez lekarza. W niektórych przypadkach można podać leki przeciwbólowe lub kortykosteroidy w zastrzyku. W leczeniu różnych stanów przebiegających z bólem neuropatycznym można stosować leki przeciwdrgawkowe (przeciwpadaczkowe), a w celu krótkotrwałej terapii problemów ze snem wynikających z przewlekłego bólu można przepisać środki uspokajające lub przeciwlękowe. Można również podawać leki przeciwdepresyjne, ponieważ niektóre z nich mają specyficzne wskazania do leczenia pewnych postaci bólu przewlekłego, a część osób z bólem przewlekłym może również cierpieć na depresję. Rodzaje przepisywanych leków przeciwdepresyjnych obejmują trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne oraz selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny.
Prawdopodobnie lekarz skieruje osobę z przewlekłym bólem do specjalistów zajmujących się technikami samopomocy, dzięki którym pacjenci mogą sami poradzić sobie z bólem. Często stosowaną metodą leczenia przewlekłego bólu jest fizjoterapia, która może obejmować: różne zabiegi manualne, rozciąganie i ćwiczenia fizyczne pozwalające złagodzić ból. W ramach pomocy pacjentowi w powrocie do normalnego życia fizjoterapeuta będzie chciał poznać naturę bólu i to, w jaki sposób wpływa on na codzienne życie chorego. W tym celu prawdopodobnie zaleci ćwiczenia, które można wykonywać samemu w domu. Wielu pacjentów uważa tego typu techniki leczenia bólu za skuteczny sposób radzenia sobie z nim w codziennym życiu.
Jako pomoc w radzeniu sobie z przewlekłym bólem zaleca się wiele technik. Należą do nich:
Chociaż nie ma solidnych dowodów naukowych potwierdzających, że określona dieta może leczyć ból przewlekły, jako element zdrowego stylu życia zaleca się spożywanie różnorodnych pokarmów, w tym owoców i warzyw. Zdrowa dieta optymalizuje energię i doprowadza do równowagi hormonalnej, co potencjalnie pomaga w złagodzeniu objawów.
Ponadto osobom z bólem przewlekłym proponuje się pewne modyfikacje dietetyczne z wykorzystaniem suplementacji określonych składników odżywczych.
Chociaż krótkie okresy odpoczynku mogą łagodzić ból, zbyt długi bezruch może zwiększać ryzyko urazu, jeśli dana osoba próbuje powrócić do aktywności fizycznej. U osób z przewlekłym bólem jako element codziennej rutyny zaleca się ćwiczenia fizyczne, ponieważ poprawiają napięcie mięśni, ich siłę oraz elastyczność. U wielu osób codzienne ćwiczenia fizyczne mogą zmniejszyć liczbę dni z silnym bólem lub przynajmniej doprowadzić do tego, że kontrola bólu stanie się łatwiejsza. Dzieje się tak dlatego, że podczas ćwiczeń uwalniają się naturalne środki przeciwbólowe organizmu, endorfiny. Można wypróbować łagodne ćwiczenia, takie jak spacery, pływanie, korzystanie z roweru treningowego i joga.
Ból przewlekły jest poważnym stanem, który często ma ogromny wpływ na życie chorego, stanowiąc obciążenie dla systemów ochrony zdrowia. Niestety, nie istnieje sprawdzony środek zapobiegający tym dolegliwościom. Przewlekłemu bólowi, który rozwija się w wyniku ciężkiego lub nagłego urazu, można jednak czasami zapobiec, stosując właściwe leczenie początkowego uszkodzenia.
Ból przewlekły jest dolegliwością dotyczącą wielu pacjentów na całym świecie, dlatego nie dziwi fakt, że istnieje wiele badań naukowych na ten temat, począwszy od ocen skuteczności metod leczenia, a skończywszy na zagadnieniach związanych z częstością jego występowania. W ośrodkach naukowych na całym świecie są całe działy zajmujące się oceną postępowania z bólem.
Komisja Europejska finansuje obecnie międzynarodowy wspólny projekt badawczy o nazwie QSPainRelief, który skupia 10 instytucji partnerskich z pięciu krajów europejskich i Stanów Zjednoczonych. Celem tego projektu jest opracowanie i wdrożenie nowych, spersonalizowanych metod leczenia u pacjentów cierpiących na ból przewlekły. Pięcioletni projekt, który rozpoczął się w styczniu 2020 r. ma na celu wykorzystanie modeli komputerowych i matematycznych w procesie opracowywania nowych leków. Jego wyniki będą wskazówką do badań służących określeniu różnych połączeń istniejących leków, które mogą przynieść ulgę pacjentom z bólem przewlekłym.
Padaczka
Stwardnienie rozsiane
Stwardnienie rozsiane
Zapisz się na naszą listę mailingową
Otrzymuj najnowsze aktualizacje z bloga Neuraxpharm.
Aby uzyskać dostęp do informacji, zaloguj się, używając swoich danych
Nie masz konta? Zarejestruj się
