Choroba Alzheimera (lub „Alzheimer”) jest schorzeniem, które wpływa na mózg. Dowiedz się więcej o objawach podmiotowych, przyczynach choroby, diagnostyce i dostępnych metodach leczenia.

Neuraxpharm oferuje alternatywne leki na chorobę Alzheimera. Dzięki temu lekarz, po określeniu specyficznych potrzeb, może przepisać produkt najlepiej dostosowany do twoich wymagań i stanu.

Czym jest choroba Alzheimera?

Choroba Alzheimera jest postępującym schorzeniem związanym z pogorszeniem funkcji poznawczych mózgu. Choroba ta różnie wpływa na poszczególne osoby, a jej objawy mogą obejmować zaburzenia pamięci i trudności w myśleniu, rozwiązywaniu problemów oraz zaburzenia językowe. Choroba Alzheimera jest najczęstszą przyczyną otępienia.

Jakie są główne rodzaje choroby Alzheimera?

Istnieją dwa główne rodzaje choroby Alzheimera:

  1. Choroba Alzheimera o wczesnym początku występuje u osób w wieku poniżej 65 lat. Czasami określana jako choroba Alzheimera o początku w młodym wieku stanowi rzadką postać otępienia. Pierwsze oznaki choroby Alzheimera o wczesnym początku pojawiają się zwykle między 40. a 60. rokiem życia.
  2. Najczęstszym rodzajem choroby Alzheimera jest postać o późnym początku, która występuje u osób w wieku ≥ 65 lat. Jest to choroba postępująca, co oznacza, że wraz z upływem czasu coraz większa część mózgu ulega uszkodzeniu. Prowadzi to do pojawiania się większej ilości objawów i pogorszenia stanu pacjenta.

U ilu osób występuje choroba Alzheimera?

Na chorobę Alzheimera lub pokrewną postać otępienia cierpi na całym świecie prawie 50 milionów osób. Co roku odnotowuje się prawie 10 milionów nowych zachorowań.

Choroba Alzheimera jest przyczyną 60-70% przypadków otępienia, a według Światowej Organizacji Zdrowia przewiduje się, że w 2030 r. całkowita liczba osób z otępieniem na świecie osiągnie 82 mln, natomiast w 2050 r. – 152 mln.

Objawy

Objawy choroby Alzheimera nasilają się powoli w ciągu kolejnych lat. Tempo progresji objawów u poszczególnych osób może być różne.

Jakie są objawy choroby Alzheimera?

W badaniach naukowych wskazuje się, że zmiany w mózgu mogą zachodzić na 10 lub więcej lat przed pojawieniem się objawów choroby Alzheimera.

Na początku objawy są na ogół łagodne, lecz stopniowo nasilają się wraz z upływem czasu. Czasami myli się je z innymi chorobami lub początkowo traktuje jak oznaki starzenia. 

Objawy choroby Alzheimera mogą obejmować:

  • problemy z pamięcią, takie jak trudności z przypomnieniem sobie ostatnich wydarzeń lub rozmów;
  • słabą koncentrację;
  • narastające trudności w rozpoznawaniu osób lub przedmiotów; 
  • problemy z planowaniem, organizacją, rozwiązywaniem problemów i podejmowaniem decyzji;
  • splątanie;
  • utratę rachuby dni;
  • trudności z mową i powtarzanie słów lub zwrotów;
  • dezorientację w przestrzeni i czasie (poczucie zagubienia w czasie i przestrzeni);
  • zmiany osobowości i zachowania, np. obniżony nastrój, lęk lub utrata pewności siebie;
  • problemy z wykonywaniem zadań przestrzennych, takich jak ocena odległości, wchodzenie i schodzenie ze schodów czy też parkowanie samochodu;
  • regularne gubienie przedmiotów lub umieszczanie ich w dziwnych miejscach.
  •  

Jakie są stadia choroby Alzheimera?

Chorobę Alzheimera możemy podzielić na cztery główne okresy: prodromalny, wczesny, środkowy i późny.

 

1. Stadium prodromalne choroby Alzheimera

Stadium prodromalne choroby Alzheimera jest jej wczesną postacią. Na tym etapie u chorych występują pewne łagodne zaburzenia poznawcze, takie jak pogorszenie pamięci. Chorzy mogą mieć trudności z zapamiętywaniem nazwisk lub podążaniem za tokiem rozmowy, ale nadal są w stanie wykonywać codzienne czynności.

2. Wczesne stadium choroby Alzheimera

We wczesnych stadiach choroby Alzheimera chorzy mogą prowadzić całkowicie samodzielne życie. Mogą nadal wykonywać codzienne czynności, jak prowadzenie samochodu, praca zawodowa lub udział w aktywnościach społecznych.

Głównym objawem we wczesnym stadium choroby Alzheimera jest zapominanie. Może to obejmować zapominanie ostatnich rozmów lub wydarzeń, problemy z doborem właściwego słowa, zapominanie nazwisk osób i miejsc, zadawanie tych samych pytań lub gubienie rzeczy.

U pacjentów mogą również występować pewne zmiany zachowania i osobowości, takie jak wahania nastroju, narastające pobudzenie lub lęk, uczucie splątania, trudności w podejmowaniu decyzji lub słaba ocena sytuacji.

We wczesnym stadium choroby objawy te mogą nie być wyraźnie widoczne, ale są zauważalne dla rodziny i przyjaciół.

3. Środkowe stadium choroby Alzheimera

Środkowe stadium choroby Alzheimera jest zazwyczaj jej najdłuższym etapem. W miarę postępu choroby pogłębiają się problemy z pamięcią.

Osoby z chorobą Alzheimera w środkowym stadium mogą zgłaszać coraz większe trudności z przypomnieniem sobie prostych rzeczy, takich jak nazwiska znajomych osób i mogą mieć trudności w rozpoznawaniu swoich bliskich. Na tym etapie chorzy mogą wymagać intensywniejszej opieki.

Inne objawy podmiotowe potencjalnie pojawiające się w środkowym stadium choroby obejmują:

  • nasilone splątanie – np: brak orientacji w czasie (jaki dzisiaj mamy dzień);
  • uczucie dezorientacji i tendencja do wędrowania i gubienia się w znanym otoczeniu;
  • obsesyjne, powtarzające się lub impulsywne zachowania;
  • nasilające się zmiany nastroju, w tym depresja, lęk i frustracja;
  • zmiany nawyków dotyczących snu, takie jak niepokój w nocy i spanie w ciągu dnia;
  • narastające problemy z mową i językiem (określane czasami jako afazja);
  • więcej trudności w wykonywaniu czynności przestrzennych, takich jak ocena odległości i sięganie po przedmioty;
  • pojawienie się urojeń i podejrzeń (paranoi) dotyczących członków rodziny, przyjaciół i opiekunów;
  • potrzeba pomocy w wykonywaniu prostych codziennych czynności, takich jak wybór odpowiedniej odzieży i ubieranie się.
  • Omamy

W środkowym stadium choroby Alzheimera chorzy nadal mogą uczestniczyć w codziennych aktywnościach, ale coraz częściej potrzebują dodatkowej pomocy i wsparcia.

4. Późne stadium choroby Alzheimera

W późnych stadiach choroby Alzheimera objawy nasilają się coraz bardziej. Może to być niepokojące zarówno dla chorego, jak i jego rodziny oraz przyjaciół. 

W późnych stadiach chory może utracić zdolność rozumienia tego, co dzieje się wokół niego. Wszystkie omamy i urojenia mogą się nasilać, a chory może odczuwać złość i zachowywać się agresywnie.

Inne objawy, które mogą wystąpić w późnym stadium choroby, obejmują: 

  • utratę mowy;
  • problemy z poruszaniem się;
  • trudności z siedzeniem i zmianą pozycji;
  • problemy z jedzeniem i połykaniem (czasami określane jako dysfagia);
  • nietrzymanie moczu i stolca;
  • zwiększoną podatność na zakażenia, np. zapalenie płuc;
  • znaczną utratę wagi;
  • istotną utratę pamięci.

W późnych stadiach choroby Alzheimera pacjent może wymagać całodobowej opieki i pomocy w myciu, ubieraniu się, korzystaniu z toalety, jedzeniu, piciu i poruszaniu się.

Jakie są wczesne oznaki choroby Alzheimera?

Jedną z najwcześniejszych oznak choroby Alzheimera jest zapominanie. Chorzy mogą być bardziej zapominalscy niż zazwyczaj. Na przykład: zapominanie o ważnych datach, wydarzeniach lub ostatnich rozmowach. Osoby z wczesnymi objawami choroby Alzheimera mogą pytać o te same informacje po kilka razy i polegać na rozwiązaniach wspomagających pamięć, takich jak karteczki samoprzylepne i przypomnienia w telefonach komórkowych.

Przyczyny, czynniki ryzyka i oczekiwana długość życia

Chociaż nadal nie wiadomo, co wywołuje chorobę Alzheimera, istnieje kilka czynników, o których wiadomo, że zwiększają ryzyko wystąpienia tego schorzenia.

Co jest przyczyną choroby Alzheimera?

Uważa się, że choroba Alzheimera jest wywoływana gromadzeniem się różnych białek w mózgu, które tworzą nieprawidłowe struktury zwane blaszkami i splątkami [neurofibrylarnymi]. Naukowcy nie wiedzą dokładnie, co zapoczątkowuje proces chorobowy, ale wiadomo, że zmiany patologiczne pojawiają się na wiele lat przed wystąpieniem objawów.

W miarę postępu choroby dochodzi do utraty komórek nerwowych w mózgu (neuronów). Wraz z uszkodzeniem neuronów zmniejsza się ilość przekaźników chemicznych (neuroprzekaźników) odpowiedzialnych za komunikację między komórkami mózgu. Postępujące zmiany w mózgu wpływają na zdolność chorego do zapamiętywania, myślenia, komunikowania się i rozwiązywania problemów.

Czy choroba Alzheimera jest dziedziczna?

Wiele osób obawia się choroby Alzheimera, szczególnie jeśli występowała ona już u kogoś z ich rodziny. Jednak stwierdzenie choroby Alzheimera u krewnego niekoniecznie musi oznaczać zwiększone ryzyko zachorowania u innych członków danej rodziny.

Chociaż czynniki genetyczne mogą przyczyniać się do wzrostu ryzyka rozwoju choroby Alzheimera, uważa się, że rzeczywiste zwiększenie ryzyka zachorowania jest niewielkie. Naukowcy odkryli różne wersje ponad 20 genów związanych ze zwiększonym ryzykiem rozwoju choroby Alzheimera. W badaniach wykazano jednak, że posiadanie którejś z tych wersji może mieć jedynie niewielki wpływ na prawdopodobieństwo rozwoju choroby.

U kogo występuje choroba Alzheimera?

Choć wciąż nie do końca wiadomo, co jest przyczyną gromadzenia się w mózgu [nieprawidłowych] białek odpowiedzialnych za rozwój choroby Alzheimera, istnieje kilka czynników zwiększających ryzyko pojawienia się tego schorzenia. Do czynników ryzyka należą:

  • Wiek – jest to najważniejszy czynnik ryzyka. Choroba Alzheimera dotyczy głównie osób powyżej 65 r.ż. W rzeczywistości jest to najczęstsza na świecie przyczyna otępienia u osób od 65 do 85 r.ż.. Po 65 r.ż. prawdopodobieństwo pojawienia się choroby Alzheimera podwaja się co każde pięć lat. 
  • Płeć – otępienie występuje częściej wśród kobiet niż u mężczyzn. W światowej populacji osób z otępieniem liczba kobiet dwukrotnie przewyższa liczbę mężczyzn. Naukowcy nie znają dokładnych przyczyn, dla których kobiety są bardziej narażone na występowanie tej choroby. Dwa możliwe wytłumaczenia to fakt, że kobiety żyją zwykle przeciętnie dłużej niż mężczyźni oraz możliwość związku pomiędzy chorobą Alzheimera a utratą estrogenów po menopauzie. Badania nad związkiem między chorobą Alzheimera a płcią jednak wciąż trwają, a przedmiotem prowadzonych analiz są zarówno czynniki środowiskowe, jak i biologiczne. 
  • Obciążenie rodzinne – wciąż pozostaje wiele do odkrycia na temat roli genów oraz ich znaczenia. Chociaż czynniki genetyczne mogą odgrywać pewną rolę w rozwoju choroby Alzheimera, uważa się, że mają one niewielki wpływ na ryzyko jej występowania. W niezwykle małej liczbie rodzin choroba Alzheimera może być jednak zaburzeniem genetycznym, które dziedziczy się w autosomalnie dominujący sposób. W takich rodzinach choroba pojawia się zwykle w młodszym wieku, zazwyczaj między 35 a 60 r.ż. (co określa się jako chorobę Alzheimera o wczesnym początku).
  • Zespół Downa – u dzieci urodzonych z zespołem Downa istnieje większe ryzyko rozwoju choroby Alzheimera w średnim wieku. Dzieje się tak, ponieważ występująca w chromosomie 21 wada genetyczna, obecna u osób z zespołem Downa, może powodować odkładanie się blaszek w mózgu, co potencjalnie prowadzi do rozwoju choroby Alzheimera.
  • Urazy głowy – wzrasta świadomość faktu, że u osób, które doznały poważnego urazu głowy ryzyko rozwoju choroby Alzheimera może być większe. Konieczne są jednak dalsze badania w tym zakresie.
  • Styl życia – według badań styl życia odgrywa rolę w zwiększonym ryzyku rozwoju choroby Alzheimera. Osoby prowadzące zdrowy tryb życia są mniej narażone na pojawienie się tej choroby. Obejmuje on: regularne ćwiczenia fizyczne, stosowanie zdrowej i zbilansowanej diety, niepalenie tytoniu i spożywanie alkoholu tylko w zalecanych ilościach.
  • Stan zdrowia – istnieją choroby, które u danej osoby mogą zwiększać ryzyko rozwoju Alzheimera. Należą do nich: cukrzyca, udar mózgu, problemy z sercem, nadciśnienie tętnicze, duże stężenie cholesterolu i otyłość.

Najnowsze badania wskazują, że również inne czynniki mogą być związane z ryzykiem rozwoju choroby Alzheimera. Należą do nich: depresja, izolacja społeczna oraz niedosłuch.

Jak długo można żyć z chorobą Alzheimera?

Oczekiwana długość życia różni się znacznie w zależności od tego, ile lat miał chory w momencie zachorowania. Osoba z chorobą Alzheimera żyje przeciętnie 3–11 lat od momentu postawienia rozpoznania, ale niektórzy chorzy mogą żyć 20 lat lub dłużej. Długość życia osoby z chorobą Alzheimera zależy od tego, czy została ona rozpoznana we wczesnym stadium rozwoju, czy też później. Choroba zwykle rozwija się powoli, a jej objawy nasilają się stopniowo przez kilka lat. Tempo postępu zmian chorobowych różni się znacznie w zależności od osoby.

Rozpoznanie

Jeśli chory ma obawy dotyczące zapominania lub problemy z planowaniem albo organizacją, należy umówić się na wizytę u lekarza. Postawienie dokładnego i szybkiego rozpoznania jest najlepszym sposobem na pogodzenie się z chorobą Alzheimera i na opracowanie planu postępowania. Dzięki temu chory może we właściwym czasie uzyskać dostęp do odpowiedniego leczenia i wsparcia, które mogą mu pomóc.

Jak rozpoznaje się chorobę Alzheimera?

Nie ma jednego, określonego badania pozwalającego rozpoznać chorobę Alzheimera. Chorobę rozpoznaje się na podstawie wyników różnych ocen i testów dotyczących zdrowia fizycznego i psychicznego.

W większości przypadków pierwszą osobą, do której należy się zwrócić o pomoc, jest lekarz rodzinny (pierwszego kontaktu). Wysłucha on obaw pacjenta lub jego rodziny i przeprowadzi kilka prostych badań oceniających stan zdrowia oraz pewne testy sprawdzające procesy myślenia i pamięci, określając w ten sposób, jak pracują różne części mózgu.

Powszechnie stosowanym testem przez lekarzy w wielu krajach jest Skala Oceny Funkcji Poznawczych dla Lekarza Rodzinnego (GPCOG, General Practitioner Assessment of Cognition). Chociaż nie można w ten sposób postawić ostatecznego rozpoznania choroby, pozwala to określić problemy z pamięcią, które wymagają dalszych badań.

W celu wykluczenia innych możliwych przyczyn objawów pacjenta lekarz może również zlecić badania krwi, a w razie potrzeby wystawić skierowanie do specjalisty.

Należy pamiętać, że wszystkie proste testy wykonywane przez lekarza rodzinnego mają jedynie wstępny charakter. Jeśli podejrzewa on chorobę Alzheimera, skieruje chorego lub członka jego rodziny do specjalisty w szpitalu lub poradni leczenia zaburzeń pamięci. 

Badania stosowane w diagnostyce choroby Alzheimera

Obecnie nie ma pojedynczego, wiarygodnego badania, które pozwoliłby w rzetelny sposób rozpoznać chorobę Alzheimera. Jeśli jednak chorego skieruje się do doświadczonego specjalisty w zakresie chorób mózgu i zdrowia psychicznego w szpitalu lub poradni leczenia zaburzeń pamięci, to w celu uzyskania wiarygodnego rozpoznania przeprowadzi on pełną ocenę neuropsychologiczną przy użyciu różnych kwestionariuszy oraz narzędzi diagnostycznych.

W badaniach specjalistycznych ocenie podlegają zdolności umysłowe i poznawcze chorego, takie jak pamięć, koncentracja, rozpiętość uwagi, rozwiązywanie problemów i umiejętności językowe.

Oprócz przeprowadzenia serii ocen klinicznych specjalista może również zlecić badanie obrazowe mózgu: tomografię komputerową lub rezonans magnetyczny. W tych badaniach uzyskuje się szczegółowe obrazy wnętrza mózgu. Pomogą one specjaliście ocenić, czy doszło do uszkodzenia mózgu, a jeśli tak, to w którym miejscu. Jest to ważne, ponieważ dokładne rozpoznanie pozwoli określić najlepszy sposób leczenia i wymaganą pomoc. Dzięki temu można również w pewnym stopniu przewidzieć problemy, które mogą rozwinąć się w przyszłości.

Metody leczenia i leki

Obecnie nie ma leku umożliwiającego wyleczenie choroby Alzheimera. Leki mogą pomóc w tymczasowym ograniczeniu objawów, ale nie są w stanie całkowicie ich wyeliminować, ani też zapobiec wystąpieniu choroby.

Jak leczy się chorobę Alzheimera?

Leki

Istnieje kilka leków, które można przepisać, aby złagodzić niektóre objawy choroby.

Inhibitory acetylocholinoesterazy (AChE)
Podstawowymi lekami stosowanymi w tej grupie chorych są inhibitory acetylocholinoesterazy (AChE, acetylcholinesterase). Leki te zwiększają stężenie acetylocholiny, substancji obecnej w mózgu, która pomaga komórkom nerwowym komunikować się ze sobą. Mogą je przepisywać specjaliści, np. neurolodzy lub psychiatrzy, albo lekarz rodzinny po zaleceniu przez specjalistę.

Inhibitory acetylocholinoesterazy można przepisywać chorym we wczesnym i środkowym stadium choroby Alzheimera. Ich podawanie można kontynuować jako leczenie podtrzymujące tak długo, jak długo utrzymują się korzyści terapeutyczne. Jak w przypadku wszystkich leków, podczas leczenia mogą wystąpić pewne działania niepożądane, takie jak nudności, wymioty i utrata apetytu. Jeśli chory ma jakiekolwiek obawy dotyczące działań niepożądanych leku, powinien o tym porozmawiać z lekarzem lub farmaceutą w celu uzyskania porady.

Dostępne są trzy różne inhibitory acetylocholinoesterazy. Niektóre osoby reagują lepiej i odczuwają mniej działań niepożądanych przy stosowaniu jednej substancji w porównaniu z innymi. Lekarze dostosują odpowiednią metodę leczenia do indywidualnych potrzeb pacjenta.

Antagoniści receptora NMDA
Antagoniści receptora NMDA to grupa leków, które blokują działanie substancji chemicznej zwanej glutaminianem obecnej w mózgu w nadmiernej ilości.

Można je stosować u osób z umiarkowaną lub ciężką postacią choroby Alzheimera i przepisywać je chorym z ciężką postacią, które przyjmują już inhibitor acetylocholinoesterazy.

Leczenie to może być związane z występowaniem pewnych działań niepożądanych, jak np. bóle i zawroty głowy oraz zaparcia, dlatego w razie jakichkolwiek wątpliwości należy porozmawiać na ten temat z lekarzem lub farmaceutą.

Inne leki
U pacjentów w późniejszych stadiach choroby Alzheimera często występują poważne zaburzenia zachowania i objawy psychiczne. Na początku może występować depresja, a następnie pojawiają się lęk, nasilone pobudzenie, agresja i omamy. W takich przypadkach można przepisać leki.

Terapia

Leki nie są jedyną opcją leczenia dostępną dla osób z chorobą Alzheimera. W opiece nad chorymi na otępienie ważną rolę odgrywa także psychoterapia.

Terapia stymulująca funkcje poznawcze (CST, cognitive stimulation therapy)
Terapia stymulująca funkcje poznawcze (CST) jest popularnym i skutecznym sposobem pozwalającym utrzymać jak największą aktywność umysłową chorych. Polega na udziale w zajęciach i ćwiczeniach grupowych, których celem jest poprawa pamięci i umiejętności rozwiązywania problemów. Terapia często obejmuje trwające kilka tygodni tematyczne sesje aktywności.
Rehabilitacja poznawcza  
Inną opcją terapeutyczną jest rehabilitacja poznawcza. Obejmuje ona pracę ze specjalistą, terapeutą zajęciowym i czasami z członkiem rodziny lub przyjacielem w wykonywaniu codziennych zadań. Pozwala to chorym na zachowanie pewnych umiejętności, utrzymanie pewnego poziomu niezależności i na lepsze radzenie sobie z codziennymi czynnościami.
„Opowiadanie historii z życia” i terapia reminiscencyjna (wspomnieniowa)
Wiele osób z chorobą Alzheimera odnosi korzyści z postępowania obejmującego „opowiadanie historii z życia” i terapii reminiscencyjnej. Terapia zazwyczaj obejmuje oglądanie starych zdjęć, trzymanie w ręku ulubionych przedmiotów lub słuchanie muzyki. Tego rodzaju aktywności pomagają poprawić nastrój i samopoczucie, a także wzmacniają zdolności umysłowe chorych. Jest to przyjemny dla chorych sposób dzielenia się swoimi doświadczeniami życiowymi i cennymi wspomnieniami, który zachęca ich do myślenia o przeszłości i rozmawiania o niej, przypominania sobie ważnych wydarzeń oraz bliskich.

Inne rodzaje pomocy

Pomoc w chorobie Alzheimera obejmuje różne formy terapii i aktywności, takie jak trening pamięci, stymulacja umysłowa i społeczna, ćwiczenia na orientację oraz zestawy ćwiczeń fizycznych. Inne, niefarmakologiczne formy pomocy mogą obejmować: terapię przez sztukę (arteterapię), muzykoterapię i kontakt ze zwierzętami.

Nie ma wielu badań nad skutecznością interwencji niefarmakologicznych, ale eksperci uważają, że mogą one poprawiać sprawność poznawczą, opóźniać utratę zdolności umysłowych. Poza tym pomagają chorym jak najdłużej zachować niezależność, a także poprawiają ich samopoczucie i jakość życia.

Najbardziej odpowiednie interwencje (formy pomocy) będą zależeć od kilku czynników, takich jak:

  • objawy i ich nasilenie,
  • postęp choroby,
  • przyczyny niektórych zachowań,
  • przeszłość chorego oraz różne okoliczności życiowe,
  • osobowość chorego.

Dieta

Zdrowa i zrównoważona dieta jest niezbędna dla każdego człowieka, jednak u osób z chorobą Alzheimera niewłaściwe odżywianie może nasilać zaburzenia zachowania i powodować utratę masy ciała.

Osoby z chorobą Alzheimera nie muszą stosować specjalnej diety, jednak powinny przestrzegać poniższych zaleceń dotyczących zdrowego odżywiania:

  • Dieta powinna być zbilansowana i zawierać różnorodne pokarmy, w tym: warzywa, owoce, produkty pełnoziarniste, niskotłuszczowy nabiał oraz białko np. z chudego mięsa.
  • Należy ograniczać pokarmy zawierające duże ilości tłuszczów nasyconych (np. masło, smalec, ciastka i herbatniki, przetworzone mięsa itp.).
  • Ograniczenie spożycia cukrów rafinowanych (chociaż w późniejszych stadiach choroby Alzheimera, kiedy dochodzi do utraty apetytu, dodawanie cukru może zachęcać do jedzenia).
  • Ograniczanie spożycia pokarmów zawierających duże ilości soli.
W miarę postępu choroby Alzheimera istotnymi problemami mogą stać się brak apetytu i zbyt duża utrata masy ciała. Istnieje kilka powodów, dla których osoba z chorobą Alzheimera może nie chcieć jeść:
  • Może nie rozpoznawać postawionych przed nią pokarmów.
  • Może nie być pewna, od czego rozpocząć jedzenie.
  • Apetyt mogą hamować także nowe leki lub zmiana dawkowania dotychczas stosowanych preparatów.
  • Brak ruchu również może zmniejszać apetyt.
  • Ponadto stępienie zmysłów węchu i smaku sprawia, że chory może nie odczuwać dawnego smaku potraw.
Jeśli chory nie je wystarczająco i traci na wadze, lekarze mogą zaproponować mu przyjmowanie suplementów diety między posiłkami dostarczających dodatkowej porcji energii.

Pacjenci w środkowym i późnym stadium choroby Alzheimera mogą mieć trudności z połykaniem. Zwiększa to ryzyko zadławienia podczas posiłku, dlatego chory powinien przyjmować posiłki w obecności członków rodziny lub opiekunów.

Ćwiczenia fizyczne

Regularne ćwiczenia fizyczne są bardzo korzystne dla osób z chorobą Alzheimera, ponieważ poprawiają poziom ogólnej sprawności fizycznej, podnoszą nastrój, ograniczają lęk, obniżają ciśnienie krwi, stężenie cukru we krwi i pozwalają utrzymać prawidłową wagę.

Ćwiczenia powinny być bezpieczne i odpowiednio dostosowane do możliwości danej osoby. Lekkim ćwiczeniem może być krótki codzienny spacer, praca w ogrodzie, joga lub tai chi, a nawet taniec.

Potrzebne są dalsze badania, które pozwolą ocenić, w jakim stopniu aktywność fizyczna wpływa na poprawę pamięci lub spowolnienie postępu choroby.

Zapobieganie

Dokładna przyczyna choroby Alzheimera nadal nie jest znana, dlatego nie opracowano rozstrzygających metod jej zapobiegania. Wiadomo jednak, że prowadzenie zdrowego trybu życia może zmniejszać ryzyko rozwoju choroby. 

Stwierdzono, że choroby układu krążenia są związane ze zwiększonym ryzykiem wystąpienia choroby Alzheimera, dlatego podjęcie kroków w celu poprawy zdrowia serca i naczyń krwionośnych może być korzystne. Należą do nich:

  • rzucenie palenia;
  • zmniejszenie spożycia alkoholu;
  • stosowanie zasad zdrowej i zrównoważonej diety obejmujących spożywanie codziennie pięciu porcji owoców i warzyw;
  • regularne ćwiczenia fizyczne;
  • kontrola ciśnienia krwi. 

Istnieją również pewne dowody naukowe na to, że odsetek występowania otępienia jest mniejszy u osób, które starają się być aktywne umysłowo i społecznie. To możliwe dzięki pracy społecznej, uczestnictwie w zajęciach grupowych, czytaniu, spotkaniom towarzyskim z przyjaciółmi i rozwijaniu nowych zainteresowań.

Badania naukowe

Nadal pozostaje wiele do wyjaśnienia w kwestii czynników ryzyka, diagnostyki i skutecznego leczenia choroby Alzheimera. Badania pomagają naukowcom, lekarzom i środowisku związanemu z ochroną zdrowia na świecie nakreślić bardziej szczegółowy obraz tego, co dzieje się w mózgu, gdy rozwija się choroba Alzheimera.

Na całym świecie prowadzonych jest wiele projektów badawczych dotyczących choroby Alzheimera.

Zgodnie z globalnym rejestrem badań klinicznych dostępnym na stronie clinicaltrials.gov w 2020 r. prowadzono ocenę 121 różnych metod leczenia choroby Alzheimera. Największą kategorię leków ocenianych w tych badaniach klinicznych stanowią leki‐modyfikujące przebieg choroby przeciwdziałających wystąpieniu lub progresji choroby Alzheimera. Pojawia się również coraz więcej leków (w ramach procesu repozycjonowania substancji) –– wynalezionych i do stosowania w innych chorobach – które mogą być również skuteczne w chorobie Alzheimera.

Naukowcy starają się znaleźć sposób na zatrzymanie lub opóźnienie postępu choroby. W tym zakresie należy wykonać jeszcze sporo pracy, ale coraz lepiej rozumiemy, w jaki sposób choroba Alzheimera zaburza pracę mózgu. Doprowadziło to do powstania potencjalnych opcji terapeutycznych, które pozwalają ominąć proces chorobowy. 

Przyszłe odkrycia w leczeniu choroby Alzheimera mogą również obejmować skojarzone stosowanie różnych leków. Jest to podejście podobne do terapii niektórych nowotworów oraz zakażenia HIV i AIDS, kiedy konieczne jest podawanie kilku leków.

Obecnie badane strategie leczenia obejmują:

  • leki przeciwdziałające odkładaniu się beta-amyloidu (białka tworzącego blaszki), co jest charakterystyczną cechą choroby Alzheimera; niektóre leki, zwane przeciwciałami monoklonalnymi mogą zapobiegać tworzeniu się skupisk blaszek lub całkowicie je usuwać;
  • leki zapobiegające interakcji enzymu Fyn w mózgu z beta-amyloidem, powodując utratę połączeń między komórkami nerwowymi (synapsami);
  • leki eksperymentalne, których celem jest blokowanie aktywności niektórych enzymów biorących udział w wytwarzaniu beta-amyloidu;
  • zapobieganie skręcaniu się białka tau i tworzeniu splątków neurofibrylarnych – mikroskopijnych włókien, które są kolejną charakterystyczną cechą choroby Alzheimera; trwają badania kliniczne nad inhibitorami białka tau i szczepionkami;
  • naukowcy zwracają szczególną uwagę na stan zapalny w mózgu jako przyczynę choroby Alzheimera; prowadzone są także badania nad lekiem, który może pobudzić układ odpornościowy do ochrony mózgu przed szkodliwymi białkami;
  • naukowcy badają wpływ insuliny na mózg i jego funkcje oraz to, w jaki sposób stężenie insuliny może wpływać na chorobę Alzheimera;
  • w wielu badaniach analizuje się związek między rozwojem choroby Alzheimera a stanem układu krążenia;
  • więcej badań należy również wykonać w zakresie wpływu przyjmowania hormonów w ramach profilaktyki choroby Alzheimera; wstępne badania nad stosowaniem terapii estrogenowej przyjmowanej przez co najmniej rok w okresie okołomenopauzalnym lub wczesnej menopauzy wskazują, że taka forma leczenia pozwala zachować procesy myślowe i pamięć u kobiet, które są w grupie podwyższonego ryzyka rozwoju choroby Alzheimera.

Opracowanie nowych metod leczenia choroby Alzheimera jest procesem powolnym i wymagającym żmudnych, szczegółowych badań oraz analiz. Chociaż dla osób cierpiących na tę chorobę oraz ich rodzin czekających na nowe możliwości leczenia tempo tych badań może być frustrujące, to jednak, postęp w zakresie poprawy diagnostyki, leczenia i profilaktyki choroby Alzheimera napawa optymizmem.

Przypisy

  1. Dementia. World Health Organization website. Published September 21, 2020. Accessed December 2020. https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/dementia
  2. Kawas CH, Corrada MM. Alzheimer’s and dementia in the oldest-old: a century of challenges. Curr Alzheimer Res. 2006;3(5):411-419. doi:10.2174/156720506779025233
  3. What causes Alzheimer’s disease? National Institute on Aging website. Updated December 24, 2019. Accessed February 2021. https://www.nia.nih.gov/health/what-causes-alzheimers-disease
  4. Livingston G, Sommerlad A, Orgeta V et al. Dementia prevention, intervention and care. Lancet. 2017;390(10113):2673-2734. doi:10.1016/S0140-6736(17)31363-6
  5. Cummings J, Lee G, Ritter A, Sabbagh M, Zhong K. Alzheimer’s disease drug development pipeline: 2020. Alzheimers Dement (NY). 2020;6(1):e12050. doi:10.1002/trc2.12050
  6. Murphy MP, LeVine H III. Alzheimer’s disease and the β-amyloid peptide. J Alzheimers Dis. 2010;19(1):311-323. doi:10.3233/JAD-2010-1221
  7. Nygaard HB, van Dyck CH, Strittmatter SM. Fyn kinase inhibition as a novel therapy for Alzheimer’s disease. Alzheimers Res Ther. 2014;6(1):8. doi:10.1186/alzrt238
  8. Huang LK, Chao SP, Hu CJ. Clinical trials of new drugs for Alzheimer disease. J Biomed Sci. 2020;27(1):18. doi: 10.1186/s12929-019-0609-7
  9. Al Mamun A, Uddin MS, Mathew B, Ghulam MA. Toxic tau: structural origins of tau aggregation in Alzheimer’s disease. Neural Regen Res. 2020;15(8)1417-1420. doi:10.4103/1673-5374.274329
  10. Kinney JW, Bemiller SM, Murtishaw AS, Leisgang AM, Salazar AM, Lamb BT. Inflammation as a central mechanism in Alzheimer’s disease. Alzheimers Dement (NY). 2018;4:575-590. doi:10.1016/j.trci.2018.06.014
  11. Kellar D, Craft S. Brain insulin resistance in Alzheimer’s disease and related disorders: mechanisms and therapeutic approaches. Lancet. 2020;19(9):758-766. doi:10.1016/S1474-4422(20)30231-3
  12. Tublin JM, Adelstein JM, Del Monte F, Combs CK, Wold LE. Getting to the heart of Alzheimer disease. Circ Res. 2019;124(1):142-149. doi:10.1161/CIRCRESAHA.118.313563
  13. Savolainen-Peltonen H, Rahkola-Soisalo P, Hoti F et al. Use of postmenopausal hormone therapy and risk of Alzheimer’s disease in Finland: nationwide case-control study. BMJ. 2019;364:l665. doi:10.1136/bmj.l665
  14. Cavedo E, Lista S, Khachaturian Z et al. The road ahead to cure Alzheimer’s disease: development of biological markers and neuroimaging methods for prevention trials across all stages and target populations. J Prev Alzheimers Dis. 2014;1(3):181-202. doi:10.14283/jpad.2014.32
Może zainteresuje Cię...

Padaczka

Młodzieńcza padaczka miokloniczna (JME, ang. juvenile myoclonic epilepsy) jest zaliczana do grupy idiopatycznych padaczek uogólnionych czyli do padaczek spowodowanych wyłącznie predyspozycją genetyczną1.

Stwardnienie rozsiane

Rezonans magnetyczny (MR, ang. magnetic resonance) jest badaniem obrazowym ciała (w przypadku SM dotyczy mózgu i rdzenia kręgowego), w którym wykorzystuje się silne pole magnetyczne i fale o częstotliwości radiowej bez promieniowania jonizującego.

Stwardnienie rozsiane

Stwardnienie rozsiane (SM, sclerosis multiplex) jest chorobą, w której układ odpornościowy organizmu atakuje ośrodkowy układu nerwowy, uszkadzając mielinę, tj. białko tworzące osłonkę wokół włókien nerwowych. Uważa się, że u osób z predyspozycją genetyczną do wystąpienia stwardnienia rozsianego chorobę wywołują czynniki środowiskowe.

Witaj ponownie

Aby uzyskać dostęp do informacji, zaloguj się, używając swoich danych

Nie masz konta? Zarejestruj się