IN DEZE SECTIE

Gerelateerde artikelen
Er zijn geen gerelateerde artikelen

Multiple sclerose (MS) is een neurologische aandoening die de zenuwen in de hersenen en het ruggenmerg aantast. Het veroorzaakt schade aan de myelineschede, de beschermende laag rond de zenuwvezels in het centrale zenuwstelsel. Meer informatie over de symptomen, risicofactoren en hoe het wordt gediagnosticeerd en behandeld ontdek je hier.

Neuraxpharm biedt verschillende medicaties voor behandeling van de symptomen die gerelateerd zijn aan multiple sclerosis en zodra je arts je specifieke behoeften heeft vastgesteld, kan hij of zij het product voorschrijven dat het beste bij je behoeften en toestand past.

Wat is multiple sclerose (MS)?

Multiple sclerose (MS) is een chronische (langdurige) aandoening die schade veroorzaakt aan het centrale zenuwstelsel, waaronder de zenuwen in de hersenen, het ruggenmerg en de oogzenuwen. Bij MS valt het immuunsysteem de myelineschede (de beschermende laag rond de zenuwvezels) aan. Deze zenuwschade onderbreekt de stroom van boodschappen van het centrale zenuwstelsel, waardoor de lichaamsfuncties verminderen of uitvallen. MS veroorzaakt een breed scala aan symptomen, zoals vermoeidheid, problemen met lopen, visuele problemen en problemen met denken en plannen.

Wat zijn de belangrijkste soorten MS?

Er zijn drie hoofdsoorten van MS. Ze worden genoemd naar de manier waarop ze het lichaam in de loop der tijd beïnvloeden:

Relapsing-remitting MS (RRMS): De meeste mensen met de diagnose MS (85%) hebben relapsing-remitting multiple sclerose (RRMS) en ervaren de eerste tekenen van de ziekte op jongvolwassen leeftijd (begin 20). Iemand met RRMS heeft periodes waarin bestaande of nieuwe symptomen agressief opflakkeren; zo’n periode staat bekend als een terugval, flare-up of exacerbatie. Terugvallen gebeuren vaak zonder enige waarschuwing, hoewel ze stressgerelateerd kunnen zijn of optreden na een ziekte. Ze duren meestal een paar dagen of weken, en de symptomen verbeteren dan langzaam over een vergelijkbare tijd. De periode tussen de aanvallen, wanneer de symptomen verdwijnen, wordt remissie genoemd. De MS is echter nog steeds actief tijdens deze perioden, en de schade aan de zenuwen kan doorgaan. Na de diagnose krijgt iemand met MS af en toe een terugval, gevolgd door weken, maanden of zelfs jaren van remissie.

Secundair Progressieve MS (SPMS): Indien onbehandeld, loopt tot 80% van de mensen met RRMS het risico SPMS te ontwikkelen, maar met behandeling is dit aantal veel lager. Dit gebeurt langzaam, meestal over een periode van 10-15 jaar. In deze fase stopt het oude patroon van terugvallen gevolgd door perioden van remissie meestal. Sommige mensen kunnen nog steeds een terugval krijgen, maar zullen daarna waarschijnlijk niet volledig herstellen en hebben voortdurend last van bepaalde symptomen. Bij SPMS verergeren de symptomen geleidelijk in de loop van de tijd. SPMS ontwikkelt zich meestal uit RRMS, hoewel bij een klein aantal mensen van meet af aan de diagnose SPMS wordt gesteld.

Primair Progressieve MS (PPMS): Ongeveer 15-20% van de MS-patiënten krijgt te maken met PPMS.. Bij PPMS verergeren de symptomen geleidelijk in de loop van de tijd. Het wordt “primair progressief” genoemd omdat het voortschrijdt vanaf de eerste (primaire) symptomen van de ziekte. Er zijn geen remissies, maar er kunnen lange perioden zijn waarin de aandoening zich lijkt te stabiliseren, zonder merkbare veranderingen.

Hoeveel mensen hebben MS?

Er zijn wereldwijd naar schatting 2,1-2,2 miljoen mensen met MS,’ en de aandoening komt twee tot drie keer vaker voor bij vrouwen dan bij mannen’.

Volgens het European Multiple Sclerosis Platform lijden in heel Europa meer dan 700.000 mensen aan MS. Dit betekent dat meer dan een miljoen mensen in de hele EU door MS worden getroffen door hun rol als verzorger en familielid.

Symptomen

Iedereen ervaart MS op een andere wijze. Er is een breed scala aan symptomen, die van persoon tot persoon kunnen verschillen en verschillende delen van het lichaam kunnen treffen.

Wat zijn de symptomen van MS?

MS kan veel verschillende symptomen veroorzaken en er is geen typisch patroon dat voor iedereen geldt. Een vroeg symptoom voor de ene persoon wordt door iemand anders mogelijk nooit ervaren.

Maar in het algemeen zijn dit enkele van de meest voorkomende eerste symptomen: 

  • Vermoeidheid (ongeveer 80% van de MS-patiënten heeft last van overmatige vermoeidheid)
  • Struikelen door problemen met evenwicht of beencoördinatie 
  • Gevoelloosheid of tintelingen van de huid (prikkend gevoel) 
  • Cognitieve problemen met concentratie, probleemoplossing en geheugen
  • Problemen met het gezichtsvermogen, zoals wazig zien, blinde vlekken, trillen of pijn bij oogbewegingen

Andere symptomen van MS worden hieronder genoemd, maar deze komen minder vaak voor in de vroege stadia van de aandoening en treden meestal in een later stadium op.

  • Problemen met lopen 
  • Hoogtevrees
  • Duizeligheid
  • Spierzwakte
  • Spasticiteit (stijfheid in de spieren veroorzaakt door langdurige spiercontracties)
  • Problemen met praten
  • Problemen met slikken (dysfagie)
  • Depressie en angst
  • Problemen met controle over de blaas
  • Darmklachten
  • Slaapproblemen
  • Seksuele problemen
  • Chronische pijn
  • Beven
  • Gevoeligheid voor temperatuur
  • Gehoorproblemen

Afhankelijk van het type MS dat iemand heeft, kunnen de symptomen in fasen komen en gaan en geleidelijk verergeren.

Wat zijn de stadia van MS?

Het is niet te voorspellen hoe iemands MS zich zal ontwikkelen. Mensen kunnen op verschillende momenten verschillende symptomen hebben.

Het International Advisory Committee on Clinical Trials of MS geeft standaarddefinities voor de vier basisvormen van MS, namelijk:

  • Relapsing-remitting MS (RRMS)
  • Secundair Progressieve MS (SPMS)
  • Primair Progressieve MS (PPMS)
  • Progressieve relapsing MS (PRMS)

Klinisch geïsoleerd syndroom (CIS, clinically isolated syndrome) was niet opgenomen in de oorspronkelijke klinische definities van MS.. Het wordt nu echter erkend als de eerste episode van neurologische symptomen die iemand kan ervaren en die meestal minstens 24 uur duren. CIS kan de eerste aanwijzing zijn dat iemand MS heeft. Sommige mensen krijgen echter nooit verdere symptomen.

Een MRI-scan zal bevestigen of er laesies (beschadigde gebieden) in de hersenen of het ruggenmerg zijn. Als dit het geval is, is de kans op nieuwe episoden groter en is de diagnose MS waarschijnlijker.

Er is ook een laat (of gevorderd) stadium van MS dat de meeste mensen nooit zullen bereiken. Als MS het gevorderde stadium bereikt, kan iemand het vermogen om te lopen verliezen en kan hij andere ingrijpende symptomen ervaren, zoals niet kunnen spreken of schrijven. Ze kunnen specifieke zorg en ondersteuning nodig hebben om in hun dagelijkse behoeften te voorzien.

In het late of gevorderde stadium kunnen meerdere MS-symptomen tegelijk optreden en is er sprake van aanzienlijke lichamelijke beperkingen. MS-symptomen in de late fase zijn onder andere:

  • Problemen met ademhalen
  • Verhoogde vatbaarheid voor infecties van de borstkas (luchtwegen)
  • Ernstige blaas- en darmproblemen
  • Problemen met slikken
  • Risico op gevaarlijke bloedproppen
  • Doorligwonden door gebrek aan mobiliteit
  • Toegenomen verwarring en desoriëntatie
  • Toenemende mate van pijn
  • Spasticiteit en spierkrampen
  • Gebrek aan coördinatie (ataxie)

Veel van de symptomen bij MS in een laat stadium zijn dezelfde als bij andere vormen van MS. Het verschil met MS in een laat stadium is echter dat veel van de symptomen waarschijnlijk tegelijkertijd optreden, en dat ze voor artsen moeilijk te behandelen kunnen zijn.

Oorzaken, risicofactoren en levensverwachting

Het is momenteel niet bekend waarom sommige mensen MS ontwikkelen. Waarschijnlijk wordt de aandoening veroorzaakt door een combinatie van genetische en omgevingsfactoren.

Wat veroorzaakt multiple sclerosis?

MS is een auto-immuunziekte, wat betekent dat het immuunsysteem van het lichaam delen van het lichaam aanziet voor een vreemde stof en de eigen weefsels aanvalt. Bij MS valt het immuunsysteem de myelineschede aan, die de zenuwvezels in de hersenen en het ruggenmerg beschermt en bedekt. De myelineschede raakt op kleine plekken ontstoken, waardoor de berichten (signalen) die langs de zenuwen lopen, worden verstoord, wat leidt tot de neurologische tekenen en symptomen van MS.

Het is nog niet duidelijk waardoor het immuunsysteem de myelineschede aanvalt, maar enkele factoren die een rol kunnen spelen bij de ontwikkeling van MS zijn:

  • Genetica: De kans om MS te krijgen is groter als een naast familielid (bijvoorbeeld een ouder of broer of zus) de ziekte heeft.
  • Omgeving: Gebrek aan zonlicht en een laag vitamine D-gehalte worden in verband gebracht met een groter risico op MS.
  • Roken: Mensen die roken hebben een hoger risico om MS te ontwikkelen dan niet-rokers.
  • Gewicht: Mensen die in hun tienerjaren zwaarlijvig waren, hebben een verhoogd risico om MS te ontwikkelen.
  • Geslacht: Vrouwen hebben twee tot drie keer meer kans om MS te ontwikkelen dan mannen.

Is MS erfelijk?

MS is niet direct erfelijk. Als een broer of zus echter MS heeft, is er een hoger risico om de ziekte te krijgen. Het risico wordt geschat op ongeveer 2-4% vergeleken met een risico van 0,2% in de algemene bevolking.

Wie krijgt MS?

MS is niet besmettelijk en niet erfelijk. Wetenschappers hebben enkele factoren geïdentificeerd die uiteindelijk een rol kunnen spelen bij het veroorzaken van MS:

  • Geslacht: Vrouwen ontwikkelen vaker MS, wat erop wijst dat hormonen een rol kunnen spelen.
  • Leeftijd: De meeste mensen krijgen de diagnose MS tussen de 20 en 40 jaar, hoewel de aandoening ook bij kinderen en oudere volwassenen kan voorkomen.
  • Locatie: MS komt vaker voor in delen van de wereld die het verst van de evenaar verwijderd zijn.
  • Etnische afkomst: MS komt voor bij de meeste etnische groepen; het komt echter het meest voor bij blanken van Noord-Europese afkomst.
  • Infecties: Bepaalde virale infecties kunnen het immuunsysteem activeren, wat bij sommige mensen tot MS leidt. Verschillende virussen worden onderzocht om na te gaan of zij bijdragen tot het ontstaan van MS, waaronder het Epstein-Barr-virus en het humaan herpesvirus 6.

Hoe lang kan men leven met MS?

MS is meestal niet dodelijk; het komt zelden voor dat men aan MS zelf overlijdt. Sommige mensen kunnen echter handicaps ontwikkelen die hen kwetsbaarder maken voor ernstige complicaties, die fataal kunnen zijn.

De gemiddelde levensverwachting voor iemand met MS is ongeveer 5-10 jaar lager dan voor iemand zonder de aandoening, maar dit verschil in levensverwachting is de laatste jaren sterk afgenomen.

Diagnose

MS is niet gemakkelijk te diagnosticeren. Het is een complexe ziekte met veel verschillende symptomen. Als zich mogelijke MS-symptomen voordoen, is de eerste stap een arts te raadplegen.

Hoe wordt de diagnose van MS gesteld?

De eerste tekenen en symptomen van MS verschillen van persoon tot persoon, en het kan moeilijk zijn precies aan te geven wanneer ze zich beginnen te ontwikkelen. Het kan enkele maanden duren om een juiste diagnose te krijgen, omdat de artsen alle mogelijke oorzaken van de symptomen moeten onderzoeken, waarbij veel verschillende onderzoeken nodig zijn.

Als een arts denkt dat iemand MS heeft, zal deze de patiënt doorverwijzen naar een neuroloog – een specialist in aandoeningen die het centrale zenuwstelsel aantasten – om het te laten beoordelen.

Test om MS te diagnosticeren

Er bestaat geen test om MS te diagnosticeren. In plaats daarvan zal een arts een eerste beoordeling uitvoeren en eventueel een aantal bloedonderzoeken gelasten om andere oorzaken van de symptomen uit te sluiten. Ze zullen dan een verwijzing maken naar een neuroloog voor verder onderzoek, indien nodig.

Testen die neurologen gebruiken om de diagnose MS te stellen zijn onder andere:

  • Neurologisch onderzoek: Een lichamelijke onderzoek om te controleren op afwijkingen, veranderingen of zwakte in oogbewegingen en gezichtsvermogen, kracht van handen en benen, evenwicht, coördinatie, gevoel, spraak en reflexen.
  • Magnetische resonantiebeeldvorming (MRI): Een scan om een gedetailleerd beeld te krijgen van de binnenkant van de hersenen en het ruggenmerg. Het is een zeer nauwkeurige manier om te bevestigen of er sprake is van ontsteking, schade of littekenvorming (laesies).
  • Evoked potentials test: Er zijn verschillende soorten evoked potentials tests, maar de meest voorkomende test beoordeelt de tijd die de hersenen nodig hebben om boodschappen van de ogen te ontvangen. Het is een pijnloze test waarbij lichtpatronen op een scherm worden getoond en hersengolven worden gecontroleerd.
  • Ruggenmergpunctie: Onder plaatselijke verdoving wordt via een naald in de onderrug een deel van het vocht rond de hersenen en de wervelkolom afgetapt. Het vloeistofmonster wordt dan getest op immuuncellen en antilichamen; als die aanwezig zijn, is dat een teken van mogelijke MS. Een ruggenprik is veilig, maar kan ongemakkelijk aanvoelen, en sommige mensen krijgen daarna hoofdpijn die enkele dagen kan aanhouden.

Behandeling en medicatie

Er is geen genezing mogelijk voor MS. In plaats daarvan zijn de behandeling en de medicatie gericht op het beheersen van de symptomen, het verminderen van het aantal terugvallen en het vertragen van de progressie van de ziekte.

Hoe wordt MS behandeld?

De behandeling voor MS hangt af van het individu en de symptomen of problemen die ze ervaren.

Medicatie

Er is een reeks geneesmiddelen beschikbaar om de voortgang van MS te vertragen en de symptomen onder controle te houden.

De behandeling kan bestaan uit:

  • Steroïden (ontstekingsremmers) om terugvallen te behandelen en het herstel te bespoedigen.
  • Specifieke medicijnen om individuele MS-symptomen te verlichten; bijvoorbeeld spierverslappers voor stijfheid en spasmen, pijnstillers voor neuropathische pijn of gewrichtspijn, fosfodiesterase (PDE)-remmers voor seksuele problemen, en laxeermiddelen voor darmproblemen.
  • Er bestaan andere therapiën, zogeheten disease-modifying therapies (DMT's, ook wel ziektemodificerende behandeling genoemd) om het aantal en de ernst van de terugvallen te verminderen, helpen ook om de progressie van de ziekte te vertragen of te verminderen.

Therapie

Veel mensen met MS gebruiken therapie, waaronder aanvullende therapieën, om hun symptomen onder controle te houden en hun gevoel van welzijn te vergroten. De therapieën kunnen worden ingezet naast conventionele behandelingen zoals DMT's.

Therapieën kunnen bestaan uit:

  • Fysiotherapie: Rek- en versterkingsoefeningen voor specifieke behoeften en vaardigheden. Een fysiotherapeut kan helpen bij het verbeteren van stijfheid en spierspasmen (spasticiteit), pijn, mobiliteit, evenwicht, houding, vermoeidheid en blaasproblemen.
  • Cognitieve gedragstherapie (CGT):Om vermoeidheid of depressie tegen te gaan.
  • Ergotherapie: Een beoordeling van de woning om aanpassingen en apparatuur voor te stellen die kunnen helpen bij de dagelijkse activiteiten. .
  • Klinische psychologie: Voor problemen met denken, leren en geheugen, of emotionele problemen. Een klinisch psycholoog beoordeelt de problemen en stelt manieren voor om ermee om te gaan.
  • Relatietherapie of een seksuoloog: Advies voor mensen met seksuele problemen.
  • Logopedist: Kan mensen met MS helpen manieren te vinden om problemen met spraak en slikken te overwinnen.
  • Aanvullende therapieën:Sommige mensen vinden dat aanvullende therapieën zoals reflexologie, massage, yoga, ontspanning, meditatie, aromatherapie en acupunctuur kunnen helpen.

Interventie

Het is essentieel dat iemand met MS regelmatig gesprekken voert met zijn zorgteam en minstens één keer per jaar een uitgebreide evaluatie van de zorg- en ondersteuningsbehoeften krijgt. Dit garandeert dat nieuwe symptomen of problemen worden aangepakt, dat ze toegang hebben tot de fysieke, psychologische en emotionele zorg die ze nodig hebben, en dat ze op de hoogte worden gehouden van nieuwe behandelmethoden.

Dieet

Er bestaat geen aanbevolen vast dieet om de voortgang van MS te helpen vertragen, maar een gezond en gebalanceerd dieet is aan te bevelen. Uit onderzoek blijkt dat het volgen van een gezond dieet mensen met MS kan helpen hun lichamelijke en geestelijke gezondheid te verbeteren. Het kan ook helpen MS-symptomen zoals constipatie en vermoeidheid te verlichten.

Gezonde, gebalanceerde voeding dient een grote verscheidenheid aan voedingsmiddelen te omvatten:

  • Verse groenten en fruit
  • Magere eiwitten
  • Magere zuivel of zuivelalternatieven (bijvoorbeeld soja)
  • Vis met veel omega-3 vetzuren en vitamine D (bijvoorbeeld zalm, tonijn en makreel)
  • Volkoren granen
  • Gezonde vetten (bijvoorbeeld olijfolie, kokosolie, avocado)
  • Bonen, peulvruchten, noten en zaden

Lichaamsbeweging

Regelmatige lichaamsbeweging is belangrijk voor de algemene gezondheid en fitheid. Uit onderzoek blijkt dat voor mensen met een lichte tot matige handicap als gevolg van MS, training effectief is om zowel de aerobe capaciteit als de spierkracht te verbeteren. Het kan ook de mobiliteit, vermoeidheid en gezondheidsgerelateerde levenskwaliteit verbeteren.

Mensen die deelnemen aan regelmatige aërobe oefening ontwikkelen:

  • Een betere cardiovasculaire conditie
  • Meer kracht
  • Eem betere blaas- en darmfunctie
  • Minder vermoeidheid en depressie
  • Een positievere instelling
  • Verhoogde deelname aan sociale activiteiten

Preventie

Momenteel is er geen bewezen manier om te voorkomen dat MS zich ontwikkelt of om de ziekte volledig te genezen.

Deskundigen zijn van mening dat een combinatie van genetische en omgevingsfactoren bijdraagt tot de ontwikkeling van MS. Zodra deze factoren beter worden begrepen, kan dit de deur openen naar preventiemethoden en doeltreffende behandelingsmogelijkheden in de toekomst.

Wetenschappelijke onderzoeken

Hoewel onderzoekers er nog niet in geslaagd zijn de oorzaak van multiple sclerose te achterhalen of uit te vinden hoe het kan worden voorkomen, is er wel aanzienlijke vooruitgang geboekt waardoor de diagnose, de behandelingen en de ondersteuning zijn verbeterd.

Decennia van onderzoek naar MS en de werking van het immuunsysteem en het zenuwstelsel hebben een solide basis gelegd voor verdere wetenschappelijke vooruitgang. Aanzienlijke investeringen in MS-onderzoek hebben geresulteerd in:

  • Nieuwe therapieën die specifiek zijn goedgekeurd voor de behandeling van en het omgaan met MS
  • Snellere diagnose van MS, waardoor toegang tot een effectievere behandeling om de progressie van de ziekte te vertragen mogelijk wordt.
  • Een groter bewustzijn van MS-symptomen en meer inzicht in hoe deze verbeterd kunnen worden
  • Doorbraken bij het vaststellen van de risicofactoren die de vatbaarheid voor MS kunnen vergroten, waardoor manieren kunnen worden gevonden om de ziekte te voorkomen.

Nieuwe ontdekkingen zorgen voor voortdurende veranderingen in de behandelingsmogelijkheden voor MS en helpen de aan MS gerelateerde handicaps te verminderen.

Sources

  1.  Goldenberg MM. Multiple sclerosis review. P T. 2012;37(3):175-184.
  2. What determines conversion to secondary progression MS? MS Research Australia website. Published September 2019. Accessed February 2021. https://msra.org.au/news/conversion-to-secondary-progressive-ms/
  3. Jonkman LE, Rosenthal DM, Sormani MP, et al. Gray Matter Correlates of Cognitive Performance Differ between Relapsing-Remitting and Primary-Progressive Multiple Sclerosis. PLoS One. 2015;10(10):e0129380. Published 2015 Oct 20. doi:10.1371/journal.pone.0129380
  4.  O’Sullivan SB, Schmitz TJ, Fulk GD Physical Rehabilitation, 6th edition. Faculty Bookshelf. 2014;85. https://hsrc.himmelfarb.gwu.edu/books/85
  5.  GBD 2016 Multiple Sclerosis Collaborators. Global, regional, and national burden of multiple sclerosis 1990-2016: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2016. Lancet Neurol. 2019;18(3):269-285. doi:10.1016/S1474-4422(18)30443-5
  6.  Wallin MT, Culpepper WJ, Campbell JD et al. The prevalence of MS in the United States: A population-based estimate using health claims data. Neurology Mar 2019; 92 (10) e1029-e1040; DOI: 10.1212/WNL.0000000000007035
  7.  Gilmour H, Ramage-Morin PL, Wong SL. Multiple sclerosis: Prevalence and impact. Health Rep. 2018;29(1):3-8.
  8.  Living with multiple sclerosis in Europe. European Multiple Sclerosis Platform. Accessed March 2021. http://www.underpressureproject.eu/web/living-with-ms-in-europe
  9. MS symptoms. National Multiple Sclerosis Society website. Accessed January 2021. https://www.nationalmssociety.org/Symptoms-Diagnosis/MS-Symptoms.
  10.  Lublin FD, Reingold SC, Cohen JA, et al. Defining the clinical course of multiple sclerosis: the 2013 revisions. Neurology. 2014;83(3):278-286. doi:10.1212/WNL.
  11.  Miller D, Barkhof F, Montalban X, Thompson A, Filippi M. Clinically isolated syndromes suggestive of multiple sclerosis, part I: natural history, pathogenesis, diagnosis, and prognosis. Lancet Neurol 2005;4:281–288.
  12.  Arneth B. Multiple Sclerosis and Smoking. Am J Med. 2020;133(7):783-788. doi:10.1016/j.amjmed.2020.03.
  13.  Sadovnick AD, Baird PA. The familial nature of multiple sclerosis: age-corrected empiric recurrence risks for children and siblings of patients. Neurology. 1988;38(6):990-991. doi:10.1212/wnl.38.6.990
  14.  Tarlinton RE, Martynova E, Rizvanov AA, Khaiboullina S, Verma S. Role of Viruses in the Pathogenesis of Multiple Sclerosis. Viruses. 2020;12(6):643. doi:10.3390/v12060643.
  15.  Tselis A. Epstein-Barr virus cause of multiple sclerosis. Curr Opin Rheumatol. 2012;24(4):424-428. doi:10.1097/BOR.0b013e3283542cf8.
  16.  Hadgkiss EJ, Jelinek GA, Weiland TJ, Pereira NG, Marck CH, van der Meer DM. The association of diet with quality of life, disability, and relapse rate in an international sample of people with multiple sclerosis. Nutr Neurosci. 2015;18(3):125-36. doi:10.1179/1476830514Y.0000000117.
  17.  Latimer-Cheung AE, Pilutti LA, Hicks AL, et al. Effects of exercise training on fitness, mobility, fatigue, and health-related quality of life among adults with multiple sclerosis: a systematic review to inform guideline development. Arch Phys Med Rehabil. 2013;94(9):1800-1828.e3. doi:10.1016/j.apmr.2013.04.020.
U bent misschien geïnteresseerd in...
Er zijn geen gerelateerde artikelen

Welkom terug

Om toegang te krijgen tot deze informatie moet u inloggen met uw gebruikersnaam.

Heb je geen account?Inschrijven